Common Ground: meer dan een modewoord
Geschreven door William van Grieken op 18-09-2018

AVG, Lean, Digitalisering, Datagedreven sturen, blockchain, selfservice BI, open Data en zo kan ik nog wel even doorgaan met allerlei ontwikkelingen en fenomenen binnen gemeentelijke organisaties en daar buiten.

Een nieuwe ‘ster’ aan het firmament is het initiatief Common Ground geheten. Ik vertel u er graag iets meer over gevoed door het enthousiaste verhaal van een bekende InnoviQ relatie / -klant werkzaam binnen de gemeente Utrecht.

Naast onze werkzaamheden bij de klant hebben wij binnen InnoviQ met vaste regelmaat kantoordagen met het gehele team, waarbij aandacht besteed wordt aan intervisie, ontwikkeling en opleiding. Dit wisselen we regelmatig af met interessante bijeenkomsten, zo ook met gastsprekers, waarmee we zowel het team als het individu willen versterken. Maar dit terzijde.

Common Ground in het kort
Common Ground is om te beginnen niet bepaald een kleine ontwikkeling. Het idee is om de ICT infrastructuur van gemeenten drastisch te wijzigen, door niet meer te denken in silo’s cq. domeinen waarbinnen gegevens worden vastgelegd in onderliggende systemen. Centraal moet staan het goed en eenvoudig kunnen uitwisselen van gegevens zonder complexe en dure koppelingen. Common Ground houdt daarbij geen rekening met de bestaande situatie oftewel met datgene wat er nu is. Het wordt gezien als dé (enige) manier om gemeenten 100% digitaal te ontwikkelen in plaats van het digitaliseren van “papier processen” zoals nu nog gebeurd op de meeste plekken.

Common Ground biedt gemeenten de mogelijkheid haar dienstverlening en bedrijfsvoering ingrijpend te vernieuwen vanuit de basis: de gegevenslaag. Het is een ontwerp en tevens een set aan afspraken, waarin onder meer gegevens worden losgekoppeld van de applicaties. Voor dit ontwerp wordt gebruikt van het zogeheten vijflagenmodel. De onderste laag zijn de data en gegevens in onder meer de basisregistraties. De laag erboven is een servicelaag die de data uit de bronsystemen levert aan de laag daarboven: de (gemeentelijke) applicaties. De twee bovenste lagen gaan over de processen en de gebruikers van de ICT-infrastructuur: te weten de medewerkers en de burgers zelf.

Common Ground wijkt af van de traditionele top-down benadering van het eerst uniformeren op procesniveau. Er wordt juist van onderaf, vanuit een meer informatiekundige invalshoek, gekeken naar het vraagstuk. Het is daarmee zaak deze technische laag te uniformeren. Naast het verbeteren van de dienstverlening biedt Common Ground het perspectief om informatieveiligheid en bescherming van de privacy te verbeteren.

Het ontsluiten van data wordt gedaan via een ‘API Gateway’. De API is een stukje software dat het mogelijk maakt functionaliteit en informatie uit een onderliggend systeem in een groter verband te gebruiken. Gegevens binnen een gemeente worden dus niet langer gekopieerd naar andere systemen maar ontsloten en gemuteerd bij de bron. Dit geldt zowel lokaal binnen een gemeente als voor gebruik door andere (geautoriseerde) partijen in de keten.

Een eenvoudig voorbeeld wat ik aantrof op het internet hoe zoiets kan werken in de praktijk. Voor de aanvraag van een parkeervergunning moet worden bepaald in welke wijk iemand woont. Vanuit het proces wordt een geoservice gebruikt. Deze service bepaald aan de hand van een postcode en huisnummer in welke parkeergebied een adres ligt. Op basis hiervan kan worden bepaald of de aanvraag passend is. Het (publiekelijke) beschikbaar stellen en combineren van API’s kan derhalve bijdragen aan meer en nieuwe innovaties. Dit laatste is in de commerciële markt al een tijdje gemeengoed, kijkend naar de Google’s, Amazon’s, Uber’s en Airbnb’s van deze wereld.

….. en de weg er naar toe
De migratie naar een nieuw informatievoorzieningslandschap is bepaald geen sinecure als je kijkt naar hoe een gemiddelde gemeente is georganiseerd. Het ontvlechten en opnieuw opbouwen is een grote organisatorische verandering voor zowel de gemeente zelf, maar ook de leveranciers (die hun software op dit nieuwe ontwerp moeten aanpassen). Mede op basis van de presentatie laveer ik tussen meer enthousiasme, maar ook de nodige scepsis. Laat ik positief beginnen.