RUD en informatievoorziening: nog geen gelukkig huwelijk
Geschreven door William van Grieken op 30-06-2014

Het instellen van Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD’s), ook wel omgevingsdiensten genoemd, is één van de maatregelen om de dienstverlening in het Omgevingsrecht te stroomlijnen en professionaliseren en grote calamiteiten te voorkomen.

Sinds januari 2011 is de eerste RUD van start gegaan, te weten de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid. Inmiddels zijn we ruim drie jaar verder waarbij de stand van zaken varieert van nog niet opgericht, tot al bijna 3 jaar operationeel. Het aantal omgevingsdiensten verschilt ook nog eens per provincie, variërend van 1 tot maar liefst 7 organisaties.

Ook zijn er verschillen in de uit te voeren werkzaamheden. De ene RUD voert alleen de milieuvergunningverlening, het milieutoezicht en de milieuhandhaving uit voor de gemeenten en provincie in het betreffende gebied, terwijl de andere RUD alle taken in de regio uitvoert op het gebied van de fysieke leefomgeving. Dit maakt het speelveld er in zijn algemeenheid (nog) niet overzichtelijk op voor burgers en bedrijven. Natuurlijk is sprake van een groeimodel waarbij het takenpakket in de komende jaren verder zal worden uitgebreid. 

Op basis van onze ruime ervaring binnen de publieke sector en in bijzonder het Wabo domein, wil ik vooral stil staan bij het vraagstuk ‘informatievoorziening’. En dan vooral in relatie tot de samenwerking binnen de keten. Dit staat nog in de kinderschoenen.

Dat het vraagstuk informatievoorziening vaak op het tweede plan komt, heeft een duidelijke oorzaak. Bij de vorming van een RUD wordt er vooral eerst naar binnen gekeken. Er is dan met name aandacht voor organisatorische- , personele- en huisvestingsvraagstukken. Dit is op zich niet heel bijzonder. Ook bij de invoering van de 3 decentralisaties binnen het sociale domein zie ik hetzelfde gebeuren, om maar een voorbeeld te noemen. Op het gebied van procesoptimalisatie is de focus ook veelal intern gericht. Het afstemmen van processen met ketenpartners blijkt al een lastiger verhaal. Of scherper geformuleerd; is niet gestructureerd. Het dient geen betoog, dat juist op dit vlak er grote voordelen te behalen zijn. Sterker nog. Dit zijn m.i. belangrijke pijlers om daadwerkelijk de dienstverlening te kunnen verbeteren.

Op het gebied van informatievoorziening is het vooral pragmatiek wat de klok slaat, met uitzondering van het OLO. Gegevensuitwisseling vindt in veel gevallen handmatig plaats. Informatie wordt veelal ongestructureerd uitgewisseld. Er is een gebrek aan efficiency doordat gegevens niet worden hergebruikt. Tevens wordt risico gelopen in termen van onvolledige en versnipperde informatie. Informatie welke juist cruciaal kan zijn bij het voorkomen van calamiteiten.

Het Programma Informatie-uitwisseling Milieuhandhaving (ook wel PIM) probeert bij te dragen aan het (hogere) belang om gegevens op gestructureerde wijze uit te wisselen binnen de keten. De animo om aan te sluiten op het PIM blijkt nog gering. Het ontbreken aan tijd en financiële middelen wordt gezien als de grootste oorzaak. Al klinkt dit als de bekende vicieuze cirkel waarbij beschikbare gelden vooral worden ingezet voor de eigen organisatie en eigen systemen. Dit lost de huidige problemen binnen de keten niet op in ieder geval. Het is aan te bevelen om in breder (regionaal) verband te investeren in gezamenlijke ontwikkelingen en voorzieningen. De nieuwe omgevingswet biedt wellicht de mogelijkheid om (landelijke) budgetten hiervoor aan te wenden. 

Los van alle mogelijke initiatieven en innovatie ideeën, valt of staat iedere vorm van succes met de positionering van de informatievoorziening. Niet alleen binnen de eigen organisatie maar ook landelijk. Het ontbreekt simpelweg aan een gremium die nieuwe ontwikkelingen en innovaties kan initiëren of afdwingen. Met als gevolg: iedereen is min of meer bezig haar eigen wiel uit te vinden.